Πολιτικές χρήσεις του αθλητισμού στο δρόμο προς τον Εμφύλιο: από την κηδεμονία των Άγγλων σε αυτή των Αμερικανών (2/1945-12/1947)
Λέξεις-κλειδιά:
«λευκή τρομοκρατία», ελληνικός Εμφύλιος, πολιτική και αθλητισμός, βρετανικά/αμερικανικά σπορΠερίληψη
Η παρούσα μελέτη διερευνά το ρόλο του αθλητισμού πέριξ του ελληνικού Εμφυλίου. Εστιάζει στην περίοδο της «λευκής τρομοκρατίας», έως και λίγο μετέπειτα της εξαγγελίας του δόγματος Τρούμαν κατά την οποία εδραιώνεται ο αντικομμουνισμός ως επίσημη διεθνής πολιτική και η Ελλάδα περνά από την κηδεμονία των Άγγλων σε αυτή των Αμερικανών. Η κυβερνητική και βρετανική πολιτική της «λευκής τρομοκρατίας» απέναντι στα μέλη του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και εν γένει στους δημοκρατικούς πολίτες και η περίοδος των εξοριών στους κομμουνιστές πέριξ της περιόδου του δόγματος Τρούμαν, αποτυπώνεται και στον αθλητισμό, ο οποίος αντανακλά τις παραπάνω πολιτικές εξελίξεις. Τόσο το ποδόσφαιρο από την πλευρά των Άγγλων, όσο και το μπάσκετ απ’ την πλευρά των Αμερικανών αξιοποιήθηκαν στο πλαίσιο των ευρύτερων πολιτικών τους επιδιώξεων, που αφορούσαν αφενός τον εκτοπισμό του ΕΑΜ από το πολιτικό προσκήνιο και αφετέρου την πάταξη του κομμουνισμού. Απ’ την πλευρά της αριστεράς ο αθλητισμός, αξιοποιήθηκε ως ένα μέσο επιτέλεσης της ταυτότητας των εξόριστων αθλητών και ως ένας τρόπος συμβολικής αντίστασης στην εξορία. Ακόμη, μέσα από τον έντυπο λόγο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, ο αθλητισμός προβλήθηκε ως ιδεατό μέσο ενδυνάμωσης του έθνους, στην κατεύθυνση εδραίωσης μιας λαοκρατικής κοινωνίας μέσα από τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος, απέναντι στον κυβερνητικό/εθνικό στρατό.
Αναφορές
Koutsoponagou Panagioula, Τhe British press and Greek politics. 1943-1949, PhD diss., School of Economics and Political Science, London 1996, p. 63.
"National Liberation Front. (EAM). White Book May 1944-March 1945”, New York: Greek American Council no. 6.
Ραφαηλίδης, Βασίλης. Ιστορία (Κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτους 1830-1974. Εκδόσεις του εικοστού πρώτου, Αθήνα 2010, σελ.175-179.
Παπανδρέου, Γ. (1944, Οκτώβριος 19). Ο Ιστορικός Λόγος του Πρωθυπουργού κ. Παπανδρέου. Δημοκρατική Σημαία. Επίσημο Όργανο του ΕΔΕΣ, σ. 1.
Χατζηιωσήφ Χρήστος: Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα (Δ τόμος). Βιβλιόραμα, Αθήνα 2009.
«Οι κυβερνήσεις της περιόδου 1944 έως τις εκλογές του 1946». Εφημ. Ριζοσπάστης (22 Νοεμβρίου 1996): 12.
Ραφαηλίδης: Ιστορία, σελ. 184,185. – Απελευθέρωση της Αθήνας, Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Σερντάρης. Αθήνα, CA: ERT AE, 2007.
Χατζής, Θανάσης: Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε. Δωρικός, Αθήνα 1983, σελ. 20-22.
Μαργαρίτης Γιώργος. Ο Εμφύλιος Πόλεμος, στο Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (επιμ.) Μοσχούδης Θάνος, Βασαλάκης Γιάννης και Αποστολοπούλου Μαρία. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2004.
“Οι αγώνες του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας”, Εκδοτικό ελεύθερης Ελλάδας 1947, σελ. 2-8.
Paravantes, Spero Simeon: Britain and the United States in Greece: Anglo-American Relations and the Origins of the Cold War. International Library of Twentieth Century History, London 2020.
Βετσόπουλος, Απόστολος. Η Ελλάδα και το Σχέδιο Μάρσαλ Η μεταπολεμική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας. Gutenberg, Αθήνα 2007.
«Έχει συγκινήσει άραγε τον ΣΕΓΑΣ η εκδίωξις των πρωταθλητών μας από τους Άγγλους εις το Στάδιο;». Εφημ. Αθλητισμός (22 Ιουλίου 1945): 1.
«Οι τρεις βαλκανιονίκαι που απελύθησαν ». Εφημ. Αθλητισμός (22 Απριλίου 1945): 2.
Θάνος, Γ. (1946, Οκτώβριος 22).Η δίωξη του αθλητισμού. Ριζοσπάστης, σ. 2
«Μας γράφουν οι αθλητές από την εξορία». Εφημ. Ριζοσπάστης (12 Αυγούστου 1947): 2
«Οι πρωταθληταί μας». Εφημ. Αθλητισμός (12 Απριλίου 1945): 2.
«Η ομάδα των αξιωματικών Νάξου». Εφημ. Ριζοσπάστης (29 Οκτωβρίου 1946): 2.
«Απαγορεύεται η γυμναστική». Εφημ. Ριζοσπάστης (29 Ιουλίου 1947): 2.
Λαμπράκης, Κωνσταντίνος: ΚΚΕ & Αθλητισμός στο Μεσοπόλεμο. Humba 17, 2014. Το ΚΚΕ υιοθέτησε ή καλύτερα αναπλαισίωσε κατά το Μεσοπόλεμο τις θέσεις της Κόκκινης Σοσιαλιστικής Διεθνούς που αφορούσαν τις αντιλήψεις περί εργατικού αθλητισμού και της θέσης του αθλητισμού στην κοινωνία. Κύρια στόχευση αυτής της πρακτικής ήταν η ιδεολογική προπαγάνδα ή καλύτερα η κατασκευή της ταυτότητας του προλετάριου και η αφύπνιση της εργατικής του συνείδησης. Οι σοσιαλιστικές χρήσεις του αθλητισμού που ξεκινούν κατά το Μεσοπόλεμο φαίνεται μέσα από την παρούσα έρευνα να αξιοποιούνται και την περίοδο του Εμφυλίου ως μία πρακτική επιτέλεσης της ταυτότητας των αριστερών αθλητών.
«Και αθλητική σελίδα; ΝΑΙ!». Εφημ. Ριζοσπάστης (8 Οκτωβρίου1946): 2.
«Η ομάδα των αξιωματικών Νάξου». Εφημ. Ριζοσπάστης (29 Οκτωβρίου 1946): 2.
«Το ραδιόφωνον: Η ώρα της γυμναστικής». Εφημ. Ριζοσπάστης (20 Οκτωβρίου 1946): 2.
«Ο "φίλαθλος" κ. Υπουργός». Εφημ. Ριζοσπάστης (3 Δεκέμβρη 1946): 2.
«Προολυμπιακή πρετοιμασία;». Εφημ. Ριζοσπάστης (29 Απρίλη 1947): 2.
Μιχαηλίδης, Τ. (1946, Δεκέμβρης 31). Ο αθλητισμός συμφιλιώνει. Ριζοσπάστης, σ. 2.
«Νυκτερινός αγών Άγγλων εις το γήπεδον Παναθηναϊκού». Εφημ. Αθλητική Ηχώ (14 Ιούνη 1946): 2.
«Σήμερα η έναρξις της σχολής προπονητών». Εφημ. Αθλητισμός (27 Δεκέμβρη 1946): 2.
«Ο σημερινός αγών Εθνικής-Άγγλων». Εφημ. Αθλητισμός (10 Μαρτίου 1945): 2.
«Ανά την πόλιν». Εφημ. Καθημερινή (25 Φλεβάρη 1945): 2.
«Το Π. Φάληρον διοργανώνει αγώνα κολυμβήσεως 1 μιλλίου. Μετέχουν και αγγλοαμερικανοί». Εφημ. Αθλητισμός (22 Αυγούστου 1946): 2.
«Αθλητικό υλικό». Εφημ. Ριζοσπάστης (26 Ιούλη 1947): 2.
«Η κίνησις της πόλεως: Δωρεά αθλητικού υλικού». Εφημ. Καθημερινή (25 Ιούλη 1947): 2.
«Ο μαραθώνειος των εφημεριδοπολών». Εφημ. Αθλητισμός (24 Μάρτη 1947): 2.
«Φραγκ. Ρούζβελτ - Εν. Αγ. Αναργύρων». Εφημ. Αθλητισμός (3 Απρίλη 1947): 2.
«Τα Τρουμάνεια». Εφημ. Εθνικός Κήρυξ (26 Ιούνη 1947): 2.
«Η κίνησις της πόλεως: Αθλητική κίνησις». Εφημ. Καθημερινή (11 Απρίλη 1946): 2.
«Η άδοξος ήττα της εθνικής μας ομάδος μπάσκετ-μπωλλ από τους Αμερικανούς του Μισούρι οφείλεται αποκλειστικώς εις τον πλημμελή και μεροληπτικόν καταρτισμόν της. Ο Ξηρουχάκης και αι ιδέαι του». Εφημ. Αθλητισμός (15 Απρίλη 1946): 2.
«Οι σημερινοί αγώνες μπάσκετ διά την 10ετηρίδα του Σπορτιγκ. Οι Αμερικανοί ενίκησαν τον Πανελλήνιο». Εφημ. Αθλητισμός (23 Οκτώβρη1947): 2.
«Η κίνησις της πόλεως: Αθλητική κίνησις». Εφημ. Καθημερινή (30 Δεκέμβρη 1947): 2.
«Το πρωτάθλημα Basket-Ball». Εφημ. Δελτίον ΣΕΓΑΣ (1 Αυγούστου 1947): 5.
«Το έργον του ΣΕΓΑΣ κατά το 1948». Εφημ. Δελτίον ΣΕΓΑΣ (1 Μάρτη 1949): 23.
Λήψεις
Δημοσιευμένα
Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
Τεύχος
Ενότητα
Άδεια
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:
α. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.
β. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.
γ. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας
